Kiedy zalecane jest wykonywanie badania USG?

 

Badania naukowe wskazują, że standardowo powinno być wykonywane pojedyncze badanie w I trymestrze ciąży, oraz pojedyncze badanie w II lub III trymestrze ciąży.

W Polsce standard ultrasonograficznego badania położniczego opracowany przez Polskie Towarzystwo Ginekologiczne obejmuje trzy badania ultrasonograficzne - przesiewowe w ciąży wykonywane w: 11 - 14 tygodniu ciąży, 20 tygodniu ciąży (+/- 2 tygodnie ), 30 tygodniu ciąży (+/- 2 tygodnie).

Dodatkowe badania USG powinny być wykonywane, gdy istnieją konkretne wskazania kliniczne. Na przykład, gdy konieczne jest określenie aktywności serca płodu, położenia płodu lub poziomu płynu owodniowego. Pojedyncze, dodatkowe badania wykonywane są czasem w celu ponownej oceny masy dziecka w sytuacji podejrzenia opóźnienia wzrostu wewnątrzmacicznego lub ponownej oceny wykrytych nieprawidłowości (w takich przypadkach należy posiadać dokładny opis poprzedniego badania). Czasem konieczne jest wykonanie dodatkowego badania, aby uzyskać odpowiedź na konkretne pytanie - np. do oceny aktywności serca płodu w sytuacji krwawienia u matki.

 

USG I trymestru

 

Badanie to ma na celu:

 

określenie liczby pęcherzyków ciążowych, kosmówek i owodni w jamie macicy.

ocenę czynności serca płodu (FHR)

 

W celu ustalenia wieku ciążowego ocenia się parametry biometryczne dziecka. Należą do nich:

 

długość ciemieniowo-siedzeniowa (CRL) - czyli upraszczając jest to odległość od czubka główki do końca tułowia dziecka.

wymiar dwuciemieniowy główki płodu (BPD) - czyli szerokość główki od ciemienia do ciemienia.

 

Osoba wykonująca badanie powinna ocenić również ogólną budowę anatomiczną dziecka:

 

budowę i zawartość czaszki,

ściany powłok brzusznych,

żołądek,

pęcherz moczowy,

lokalizację i czynność serca,

kręgosłup oraz kończyny dolne i górne.

 

Dodatkowo ocenia się kosmówkę, przezierność karkową (NT) i kość nosową (NB). Podczas badania należy odnotować ruch dziecka.

W trakcie badania ultrasonograficznego ocenia się kształt, budowę i wielkość macicy oraz lokalizacje i budowę przydatków.

W uzasadnionych klinicznie przypadkach pojedyncze badania wykonuje się w I trymestrze głowicą dopochwową - w celu oceny długości i kształtu ujścia wewnętrznego szyjki macicy, oceny czynności serca płodu, oraz ilości płynu owodniowego.

 

Uwaga!

 

Przy użyciu głowicy dopochwowej bicie serca można zauważyć, gdy wielkość zarodka wynosi przynajmniej 5 mm. Jeśli zarodek jest mniejszy niż 5 mm, czynność serca płodu będzie można zaobserwować dopiero w późniejszym badaniu USG. Dlatego ważne jest, aby nie wykonywać badania zbyt wcześnie.

 

Dopiero nieprawidłowe lub wątpliwe wyniki badania USG są wskazaniem do poszerzenia diagnostyki w ośrodku referencyjnym.

 

USG II lub III trymestru

 

Przegląd systematyczny, czyli analiza rzetelnych i wiarygodnych badań oceniających efekty i korzyści zdrowotne wynikające z wykonywania badania USG po 24. tygodniu ciąży u kobiet w ciążach niskiego ryzyka wykazała, że u kobiet z nieobciążonym wywiadem badanie ultrasonograficzne nie jest konieczne (Bricker & Neilson, 2007).

 

Badanie USG wykonywane w II lub III trymestrze ciąży, podobnie jak w I trymestrze, ma na celu ocenę liczby płodów, ich położenia i czynności ich serca. W jego trakcie ocenia się parametry biometryczne dziecka:

 

wymiar dwuciemieniowy główki płodu ( BPD ) - czyli szerokość główki od ciemienia do ciemienia

obwód główki (HC),

obwód brzuszka (AC),

długość kości udowej (FL)

ewentualną orientacyjną masę płodu (OMP).

 

Badanie w II trymestrze ciąży umożliwia dokładną ocenę budowy anatomicznej dziecka. Badanie obejmuje ocenę:

 

czaszki,

mózgowia,

twarzy - ocena profilu, oczodołów, kości nosa,

kręgosłupa,

klatki piersiowej,

serca (położenie, jego wielkość, obraz czterech jam, częstość akcji serca i miarowość),

jamy brzusznej (żołądka, jelit),

pęcherza moczowego oraz nerek,

kończyn (obecności kości i ruchomości).

 

W badaniu tym ocenia się również łożysko (lokalizacja, struktura - stopień dojrzałości), sznur pępowinowy (liczba przebiegających w nim naczyń krwionośnych) oraz ilości płynu owodniowego. Czasem, w przypadku wątpliwości, ocenia się indeks płynu owodniowego (AFI).

 

Badanie indeksu płynu owodniowego polega na ocenie czterech największych "kieszonek" wód płodowych. Wynik jest sumą pomiarów najgłębszych zbiorników płynu owodniowego badanych w czterech kwadrantach macicy. Prawidłowo wynik AFI powinien mieścić się w przedziale 5-25. Jego wartość zmienia się wraz z wiekiem ciąży, początkowo rośnie, a następnie w ostatnich miesiącach ciąży maleje. Wyniki AFI < 5-6 świadczyć mogą o zbyt małej i potencjalnie szkodliwej dla dziecka ilości płynu owodniowego (sytuację taką nazywa się małowodziem), natomiast powyżej 20-25 o nadmiernej ilości wód płodowych czyli tzw. wielowodziu. W sytuacji gdy uzyskuje się nieprawidłowe wyniki AFI należy zbadać przepływy w naczyniach pępowinowych - czyli wykonać badanie ultrasonograficzne pokazujące cyrkulacje krwi w pępowinie, mówiącą nam o tym, jak dziecko adaptuje się do sytuacji wewnątrzmacicznej.

 

Tak jak w badaniu I trymestru ciąży ocenia się macicę, ewentualną obecność mięśniaków, i zmian w przydatkach.

 

 

Uwaga! W przypadku ciąży wielopłodowej w Polsce zaleca się ocenę w trakcie badania USG :

 

ilości kosmówek i owodni

rozbieżnego wzrastania płodów

 

W ciąży wielopłodowej o przebiegu prawidłowym badania kontrolne USG powinny być według rekomendacji Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego wykonywane co 4 tyg.

 

Fundacja Rodzić po Ludzku

http://www.rodzicpoludzku.pl/Ciaza/Badania-USG-w-czasie-ciazy.html

 

Słownik skrótów

 

CRL – długość ciemieniowo-siedzeniowa

FHR – częstość bicia serca płodu

NT – przezierność fałdu karkowego

NB – kość nosowa

DV – przepływ w przewodzie żylnym

BPD – wymiar poprzeczny główki

HC – obwód główki

AC – obwód brzuszka

FL – długość kości udowej

EFW – szacowana masa płodu