Wymagania aparaturowe:
 

Aparat ultrasonograficzny w diagnostyce położniczo – ginekologicznej powinien posiadać:

      prezentację 2D w czasie rzeczywistym

      conajmniej 128 – stopniową skalę szarości

      powinien mieć możliwość pomiaru odległości (co najmniej dwóch pomiarów), obwodu i pola powierzchni oraz program położniczy.
Powinien być wyposażony w trzy rodzaje głowic:
      przezbrzuszną typu convex (sektor) o częstotliwości 3,5 – 7,5 Mhz
      liniową o częstotliwości 4,0 – 7,5 MHz (badanie piersi)
      dopochwową typu convex (sektor) o częstotliwości 4,0 – 7, 5 Mhz
Cennym uzupełnieniem możliwości aparatu ultrasonograficznego powinna być opcja kolorowego Dopplera i dokumentacji fotograficznej.
 

Standard ultrasonograficznego badania położniczego obejmuje:

1.Wykonanie trzech badań ultrasonograficznych - przesiewowych w ciąży:
      11 – 14 tydzień ciąży,
      20 tydzień ciąży ( +/- 2 hbd )
      30 tydzień ciąży ( +/- 2 hbd )

2.W wyjątkowych sytuacjach klinicznych komisja zaleca wykonanie dodatkowego badania ultrasonograficznego głównie ze wskazań lekarskich przed 10 tygodniem ciąży.

3.Wynik badania ultrasonograficznego powinien zawierać następujące dane:
      imię, nazwisko, datę urodzenia lub PESEL pacjentki,
      miejsce i datę badania, wykonujący badanie,
      informację dotyczącą nazwy aparatu ultrasonograficznego oraz rodzaju i częstotliwości głowic, którymi badanie zostało wykonane,
      rozpoznanie wstępne lekarza kierującego,
      data ostatniej miesiączki (OM) i tydzień ciąży wg OM,
      zaawansowanie ciąży wg ewentualnych poprzednich badań USG
      dokumentację badania: (ultrasonogramy,videoprinter, taśma magnetyczna (video), dyskietka, płyta(komputer)

Badanie ultrasonograficzne do 10 tygodnia ciąży.
 

W tym okresie celem badania ultrasonograficznego ze wskazań lekarskich jest:
     uwidocznienie i lokalizacja jaja płodowego.
     ocena wieku ciążowego (GS,CRL)
     uwidocznienie czynności serca płodu.
     ocenę liczby zarodków, kosmówek i owodni.
     stwierdzenie prawidłowego lub patologicznego rozwoju ciąży

Wynik badania powinien zawierać ocenę:
     1.Macicy:
        kształt (regularny, nieregularny)
        budowa ( prawidłowa, nieprawidłowa: wady, mięśniaki)
        wielkość ( prawidłowa, powiększona)
      2.Lokalizacja i budowa przydatków
      3.Pęcherzyka ciążowego (Gestation Sac ) :
         położenie w jamie macicy
         liczba pęcherzyków ciążowych
         kształt (okrągły, spłaszczony, regularność zarysów )
         pomiar pęcherzyka ciążowego (GS – średnia z 3 wymiarów)
      4.Pęcherzyka żółtkowego (Yolk Sac)
        obecność YS (tak/nie)
        średnica
        opis ewentualnych nieprawidłowości (kształt,echogeniczność)
      5.Zarodka
         obecność (tak/nie)
         pomiar długości ciemieniowo – siedzeniowej / CRL /
         obecność czynności serca / przy CRL powyżej 6 mm /

Badanie ultrasonograficzne między 11 – 14 tygodniem ciąży.

Szczegółowa ocena struktury jaja płodowego obejmuje następujące elementy:
      1.Liczba pęcherzyków ciążowych w jamie macicy.
      2.Ocena czynności serca płodu (FHR)
      3.Pomiary biometryczne:
          długość ciemieniowo-siedzeniowa ( CRL )
          wymiar dwuciemieniowy główki płodu ( BPD )
      4.Ocena anatomii płodu:

         czaszka (kształt), sierp mózgu, sploty naczyniówkowe komór bocznych,

         ściany powłok jamy brzusznej uwzględniając fizjologiczną przepuklinę pępkową do 12 tygodnia ciąży,

         żołądek

         serce płodu - lokalizacja i czynność serca,

         pęcherz moczowy

         kręgosłup

         kończyny górne i dolne

      5.Ocena kosmówki.
      6.Ocena przezierności karkowej (NT) i kości nosowej (NB)

Optymalny czas badania prenatalnego (11,0 – 13+6 t.c. ) ;. CRL 45 – 84 mm
 

Nieprawidłowe wartości NT sugerują podwyższone ryzyko wystąpienia:
      1.aberracji chromosomalnych
      2.zaburzeń hemodynamicznych
      3.wad serca płodu
      4.zespółu przetoczenia krwi między płodami

Stwierdzenie jakiejkolwiek nieprawidłowości lub wątpliwości jest wskazaniem do poszerzenia diagnostyki w ośrodku referencyjnym

Ultrasonograficzna ocena rozwoju ciąży (18 – 22 tydzień ciąży) oraz (28 – 32 tydzień ciąży).
 

1.Stwierdzenie liczby płodów, ich położenia i czynności serca.
2.Biometria płodu.
      BPD (wymiar dwuciemieniowy)

      HC (obwód główki)

      AC (obwód brzucha)

      FL (długość kości udowej)

      ewentualna orientacyjna masa płodu (OMP).
3.Ocena budowy płodu.

• czaszka – ciągłość, kształt
• mózgowie - komory, sploty naczyniówkowe, tylny dół czaszki, móżdżek,
• twarz – profil, oczodoły, kości nosa, ewentualna ocena podniebienia i wargi górnej,
• kręgosłup – ciągłość, symetryczność,
• klatka piersiowa, serce – wielkość, położenie, prawidłowy obraz czterech jam, częstość i miarowość,
• jama brzuszna – ciągłość ściany powłoki jamy brzusznej, żołądek (lokalizacja, wielkość, kształt), echogeniczność jelit
• pęcherz moczowy
• nerki – opis ewentualnych nieprawidłowości ( szerokość UKM ),
• kończyny – ocena obecności kości udowych, ramieniowych, przedramienia, podudzia, rąk i stóp, ruchomość kończyn.

4. Ocena łożyska.

• lokalizacja
• struktura – stopień dojrzałości wg Grannuma (opis ewentualnych nieprawidłowości budowy, krwiaków pozałożyskowych )

5. Ocena sznura pępowinowego.

• liczba naczyń,
• opis ewentualnych nieprawidłowości

6. Ocena ilości płynu owodniowego - w przypadku nieprawidłowości AFI (Amniotic Fluid Index)
7. Ewentualna ocena mięśniaków, zmian patologicznych w przydatkach.
8. W uzasadnionych klinicznie przypadkach – ocena szyjki macicy (długość, kształt ujścia wewnętrznego )- badanie głowicą przezpochwową

Badanie ultrasonograficzne serca płodu – (wykonywane przez lekarza położnika – ginekologa)
 

Badanie to powinno obejmować ocenę:

1. Wielkości serca – (1/3 klatki piersiowej )
2. Czterojamowości serca – (uwidocznienie tzw. „krzyża serca” )
3. Rytmu serca – ( miarowy 120 - 170/min )
4. Zalecane jest uwidocznienie skrzyżowania dużych naczyń (drogi wypływu z lewej i prawej komory serca)
5. Położenia serca

Nieprawidłowość dotycząca położenia, wielkości, budowy lub rytmu serca jest wskazaniem do badania kardiologicznego płodu w ośrodku referencyjnym.

Zalecane postępowanie w ciąży wielopłodowej.

1. Ocena ilości kosmówek i owodni
2. Ocena rozbieżnego wzrastania płodów
3. Badania kontrolne

• o przebiegu prawidłowym - co 4 tyg.
• o przebiegu powikłanym – diagnostyka i leczenie w ośrodku referencyjnym.
• rozbieżne wzrastanie płodów – co 2 tyg. lub częściej
     obumarcie wewnątrzmaciczne jednego z płodów
             1.< 16 t.c. – co 4 tyg
             2.> 16 t.c. - co 2 tyg. lub częściej
• TTTS (twin to twin transfusion syndrome), TRAP (twin reversed arterial perfusion), ciąża jednokosmówkowa, jednoowodniowa – od 26 tygodnia ciąży co jeden tydzień lub częściej w zależności od stopnia obserwowanych zaburzeń.